Słyszałaś kiedyś, że stres jest szkodliwy dla zdrowia i trzeba go unikać? Albo może sama powtarzasz sobie, aby mniej się stresować? W ślad za tym stawiasz sobie pytanie, może z nutą bezradności – jak to zrobić? Trudnych sytuacji nie da się wyeliminować z życia, nagłość zdarzeń i ich nieprzewidywalność stała się, szczególnie w ostatnich miesiącach wręcz fizycznym odczuciem. Zmiana używana w różnych kontekstach dotarła do wielu z nas ze wzmożoną siłą wywracania rzeczy. Jak więc reagować na sytuacje stresowe bez poczucia przytłoczenia?
Nastawienie robi różnicę
Wyniki badań Alia Crum pokazują, że to, czy stres nam szkodzi, czy nie zależy od naszego nastawienia. Zmiana toku myślenia o wydarzeniu lub sytuacji wpływa na sposób doświadczania stresu.
W pierwszych badaniach A. Crum uczestnicy symulowanej rozmowy kwalifikacyjnej oglądali stronnicze filmiki (3-min.), które budowały określoną percepcję stresu. W jednym twierdzono, że stres jest groźniejszy, niż się wydaje, a w drugim, że stres bywa korzystny. Podczas symulowanej rozmowy rekrutacyjnej rekruterzy mieli za zadanie przekazywać uczestnikom negatywne informacje zwrotne. Okazało się, że w grupie uczestników, którzy obejrzeli film o tym, że stres może być pomocny stwierdzono reakcję fizjologiczną pomagającą łatwiej funkcjonować w sytuacjach stresowych (stosunek DHEA do kortyzolu). Trzy minutowy filmik o korzystnym wpływie stresu spowodował, że organizmy osób z tej grupy wydzieliły więcej DHEA. Jego odpowiednia proporcja do kortyzolu pozwala przewidywać odporność na sytuacje stresowe.
W kolejnych badaniach A. Crum przeprowadzała interwencje w nastawienie psychiczne, które były oparte o świadomy wybór uczestników. Polegały one na szkoleniach na temat nastawienia psychicznego i specyfiki stresu i zachęcały do refleksji i obserwacji swoich doświadczeniach podczas sytuacji stresowych w kolejnych tygodniach po szkoleniu. Po tym czasie zaobserwowano, że uczestnicy badania zaczęli zauważać dobre strony stresu. Deklarowali, że są bardziej skoncentrowani.
Pomiędzy bodźcem a reakcją
Bodźcem może być wymagające, nowe zadanie, które dodatkowo jest trudne. Mózg i ciało wchodzi w reakcję na wyzwanie. Zachowuje się podobnie jak podczas ćwiczeń fizycznych, aktywuje układ krążenia, aby zapewnić jak najwięcej energii. Serce pracuje intensywniej, adrenalina rośnie, uwaga skupia się na zadaniu. Osoba odczuwa podenerwowanie, ale i gotowość do działania, nie ma strachu, a jest koncentracja. Taka reakcja sygnalizuje, że to zadanie jest z jakiś powodów dla tej osoby ważne. Kolejny ruch jest po jej stronie – jaką myślą oznaczy to zadanie? Czy jako zadanie, któremu „da radę”, czy takie, które jej „ się nie uda”.
Ciało sygnalizuje gotowość do działania. Po naszej stronie jest przekształcenie tej gotowości w energię zdarzeń, a nie odkładanie ich na później.
Zrób to!
Można nauczyć się przekształcić reakcję zdenerwowania w reakcję umożliwiającą podjęcie wyzwania. Pomocne mogą być m.in. takie pytania:
1. Jak w przeszłości zareagowałaś na podobne sytuacje? Co się sprawdziło? Twoja sprawczość ugruntuje wiarę w siebie. Ufaj sobie i działaj.
2. Z niczym podobnym nie mierzyłaś się dotąd? Jaką to stwarza szansę?
3. Jakie są Twoje mocne strony, które w tej sytuacji mogą się przydać? Kombinacja Twoich kompetencji i umiejętności jest unikalna i do zastosowania tu i teraz.
4. Podejdź do tematu poważnie, ale też przyjmując odpowiedź na pytanie: co najgorszego może się wydarzyć, gdy wyzwanie nie zakończy się sukcesem?
Wobec wyzwania: zauważ sygnały organizmu, zaakceptuj je i przyjmij jako zachętę do wykorzystania swojego potencjału.